Haha, een ‘Red de reclame’-actiecolumn. Mooi. ‘Willen we een wereld waarin herkenbare reclame verandert in ‘branded journalism’ en geraffineerde PR-opzetjes?’ Neeeeee, zegt reclamemaker Scato van Opstall in zijn afscheidscolumn als ‘Conceptman’ in de Volkskrant. Is al van even geleden, maar nog steeds belangwekkend genoeg om hier te plaatsen. Permanent actueel namelijk. En we zijn het hier bij Reclamewereld nog helemaal met Scato eens ook. Hij zegt: ”Reclame is meestal duidelijk: reclame. Maar dat laatste is aan het veranderen doordat de digitale wereld oude systemen op z’n kop zet. Traditionele reclame-inkomsten lopen terug. Adblockers maken het steeds moeilijker consumenten online te bereiken. Dus worden commerciële boodschap steeds vaker vermomd als echt nieuws of journalistieke content.” En dat is beslist geen goeie ontwikkeling, zeggen wij met Scato. En moet zsm teruggedraaid. Maar of dát ooit nog zal gebeuren… Lees verder voor zijn complete verhaal.
Scato van Opstall in zijn laatste ‘Conceptman’-column in de Volkskrant: ”De afgelopen drie jaar heb ik als Conceptman reclamecampagnes gefileerd, merkstrategieën onder de loep genomen, vileine communicatietrucjes uit de doeken gedaan en bizarre logo’s besproken. Reclame is een onontkoombaar fenomeen: van smartphone tot abri, van krant tot TV, je kunt bijna geen kant opkijken of je komt het tegen. Reclame kan irritant zijn, grappig, en informatief. Heel soms baanbrekend, gevoelig of bloedmooi. Meestal is het duur behang, dat bedrijven met wisselend succes aan een hogere omzet probeert te helpen.
”En dankzij de miljoenen die aan reclamemedia worden besteed, kunnen onafhankelijke redacties betaald worden. De STER levert extra geld op voor publieke TV-programma’s. Ook die goed onderhouden bushokjes kosten de burger geen cent. JCDecaux regelt dat, in ruil voor het mogen vertonen van buitenreclame. Over de dienstregeling van de bussen heeft JCDecaux niks te zeggen, net zo min als Procter & Gamble het nieuws bepaalt dat naast hun paginagrote advertentie staat. Commissaris Baantjer, die ooit vaardig een hele politieserie tot Yakult commercial reduceerde, was een uitzondering op de regel. Reclame is meestal duidelijk: reclame.
”Maar dat laatste is aan het veranderen doordat de digitale wereld oude systemen op z’n kop zet. Traditionele reclame-inkomsten lopen terug. Adblockers maken het steeds moeilijker consumenten online te bereiken. Dus worden commerciële boodschap steeds vaker vermomd als echt nieuws of journalistieke content. Dat leuke testblog over keukenmachines blijkt matchfixing in optima forma. Krantenredacties worden rekkelijker. In cryptische bewoordingen wordt het eind van hun onafhankelijkheid al aangekondigd.
”De toekomst is aan sponsored content, native advertising en branded journalism. Een FD-bijlage over nieuwe pensioenoplossingen bleek betaald door Aegon, die heel toevallig net zo’n product in de aanbieding heeft. Typografie, toon en opmaak zijn zodanig dat geen hond het verschil ziet met de rest van de krant. Ook zien geïnterviewden zien zichzelf ongevraagd in een commerciële context figureren. Ironisch genoeg was het een idee van Aegons reclamechef Jan Driessen, vroeger zelf kritisch verslaggever. Hij is ook de man die de ‘eerlijk over later’ campagne begon, nadat bekend werd dat Aegon recordhouder woekerpolissen was. Dat belooft wat, als steeds meer journalisten als huurling gaan bijklussen. Want wie redactioneel een merk bewierookt, verdient veel meer dan maximaal 41 cent per woord.
”Sommige merken worden zelf uitgever. Dat is prima, zolang dat voor de lezer duidelijk is. Neem Red Bulletin, een uitgave van Red Bull. Naam, logo met Rode Stier, je kunt het niet missen. ‘An almost independent magazine’ staat er met een knipoog onder. Heb ik geen enkel probleem mee. Bij de ooit succesvolle website Yunomi was dat wel anders. Tussen de damesprietpraat kwam je overal margarine, inlegkruizen en poedersoepprobeerpakketten tegen. Unilever liet nergens weten dat ze er achter zaten en dat je alleen hun handel te zien kreeg. Bizar: op TV eindigde elke reclame voor Andrelon, Knorr of Omo met een klein wit handdoekje boven in beeld waar een Unilever-logo in staat. Maar bij Yunomi ging Unilever volledig undercover. Heel dubieus.
”Vaste redacties worden steeds kleiner, er komt minder tijd voor onderzoek en doorvragen. Journalisten gaan voor bedrijven werken en kundig geschreven persberichten worden integraal overgenomen. Een oppervlakkig PR onderzoekje naar schaamhaar scherende mannen komt klakkeloos in de krant. Dat het een opmaatje is voor Gilettes nieuwe SchaamSchuim, wordt een week te laat duidelijk. Gekleurde informatie van de onafhankelijk ogende clubs als‘Supporter van Schoon’ worden klakkeloos overgenomen. Dat zo’n ‘goed doel’ is opgericht als lobbyvehikel van fabrikanten en retailers, die dat dure statiegeld van de agenda willen weren, wordt de lezer niet gemeld.
”Zonder onafhankelijke, kritische journalisten kan een democratie niet functioneren. Onafhankelijke content verdwijnt als niemand er voor wil betalen. De Correspondent heeft 0% reclame en 100% betalende lezers, maar dat gaat niet iedereen lukken. Ik wil daarom een lans breken voor de Adlokker, een intelligente tegenhanger van de Adblocker. Geen lelijke pop-ups of een scherm met op drie plekken blenderaanbiedingen, omdat je drie weken geleden op zo’n kreng hebt gegoogled. Denk aan een vast plekje op je scherm, waar één reclame in mag staan. Een filmpje of een mooie advertentie, whatever. Niks geheime algoritmes, je mag zelf invullen wat je interessegebieden zijn en kan die altijd weer veranderen. Een plek die daardoor ook extra aantrekkelijk voor adverteerders wordt. Als de lezer begrijpt dat een bescheiden vakje met reclame z’n onafhankelijke krant betaalbaar houdt. Iedereen blij. Lang leve de Adlokker!
”Ook reclamebureaus moeten aan de noodrem trekken. Zorg in godsnaam dat reclame RECLAME blijft. Afgezien van de ethische kant van de zaak: het reclamevak wordt niet leuker als het wordt gereduceerd tot sponsored content, aangestuurd door big data. Vooralsnog blijkt branded journalism bar weinig bekeken, dat geeft de burger dan weer moed.
”Met dit pleidooi ben ik aan het eind van de allerlaatste Conceptman. Tijd voor nieuwe uitdagingen.”
Waarschuwing van de columnist: ‘Hier volgt branded content’. Scato van Opstall (foto) heeft, als Creative Brother Copy, samen met Matthijs Jaspers, Creative Brother Art, net Karma Brothers opgericht. ”Een bureau voor merken en instanties die niet alleen naar hun verlies- en winstrekening kijken, maar ook iets wezenlijks aan de wereld willen bijdragen.” Succes, Scato. And don’t give up the fight.
Lees ook:Geschiedenis van de reclame gebracht in 1 minuut
Lees ook:‘Branded content is een commerciële boodschap’ legt hoofdredacteur Remarque van de Volkskrant uit
Lees ook:Nieuwe Meldpunt Branded Content vestigt aandacht op sluikreclame in de media
Lees ook:Al in 2009 overtreft internetreclame uitgave aan tv-reclame in het VK
Lees ook:Reclame verandert in ‘sponsored content’ legt Jimmy van South Park uit